بیست عنوان حدیث درباره انتخاب درست

بیست عنوان حدیث درباره انتخابات

امین بودن

قال الباقر علیه السلام: مَنِ ائْتَمنَ غیرَ مُؤتَمَنٍ فلا حُجّةَ له علَی اللّه .[۱]

امام باقر علیه السلام کسی که غیر امین را امین و معتمد شمارد، حجّتی بر خدا ندارد.

بصیرت

قال علی علیه السلام: فإنّما البَصیرُ مَن سمِعَ فتَفَکّرَ، و نَظرَ فأبْصرَ، و انْتَفعَ بالعِبَرِ، ثُمّ سَلَکَ جَدَدا واضِحا یَتَجنّبُ فیهِ الصَّرْعَةَ فی المَهاوِی.[۲]

امام علی علیه السلام: با بصیرت کسی است که بشنود و بیندیشد، نگاه کند و ببیند، از عبرتها بهره گیرد، آن گاه راه روشنی را بپیماید که در آن از افتادن در پرتگاهها به دور ماند.

پایبندی به تعهدات

قال علی علیه السلام: إنَّ العُهودَ قَلائدُ فی الأعناقِ إلی یَومِ القِیامَةِ، فمَن وَصَلَها وَصَلَهُ اللّه ، و مَن نَقَضَها خَذَلَهُ اللّه ، و مَنِ استَخَفَّ بِها خاصَمَتهُ إلَی الّذی أکَّدَها و أخَذَ خَلقَهُ بِحِفظِها. [۳]

امام علی علیه السلام: همانا پیمانها، قلاده هایی است که تا روز قیامت بر گردن است، هر که آنها را رعایت کند خداوند به او احسان نماید و هر که آنها را بشکند خداوند او فرو بگذارد و هر که پیمانها را سبک شمارد پیمانها از او نزد آن کس که بر پیمانها تأکید کرده و از خلق خود خواسته است تا آنها را پاس دارند، شکایت برد.

قال علی علیه السلام: لا تَثِقَنَّ بِعَهدِ مَن لا دِینَ لَهُ.

امام علی علیه السلام: به عهد و پیمان کسی که دین ندارد اعتماد نکن.[۴]

 قال علی علیه السلام: أسرَعُ الأشیاءِ عُقوبَةً رجُلٌ عاهَدتَهُ علی أمرٍ، و کانَ مِن نِیَّتِکَ الوفاءُ لَهُ و مِن نِیَّتِهِ الغَدرُ بکَ.

امام علی علیه السلام: زودترین کیفر را مردی می بیند، که با او بر سر چیزی پیمانی ببندی و تو قصد پایبندی به آن را داشته باشی و او نیّت پیمان شکنی در سر بپروراند.[۵]

یاری مظلومان و ستم دیدگان

قال رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم: إنَّ اللّه  تعالی لَیَسْألُ العَبدَ فی جاهِهِ کَما یَسألُ فی مالِهِ، فیقولُ: یا عَبدی، رَزَقتُکَ جاها فهلْ أعَنْتَ بهِ مَظلوما، أوْ أغَثْتَ بهِ مَلْهوفا؟

پیامبر خدا صلی الله علیه و آله: همان گونه که خداوند درباره دارایی بنده از او سؤال می کند، درباره مقام و موقعیت او نیز می پرسد و می فرماید: بنده من! من، مقام و موقعیت، روزی تو کردم. آیا به وسیله آن ستمدیده ای را یاری رساندی؟ یا به فریاد غمزده ای رسیدی؟[۶]

عدالت طلبی واقامه حق

قال علی علیه السلام: ما حُصِّنَ الدُّوَلُ بمِثلِ العَدلِ.

امام علی علیه السلام: هیچ عاملی چون عدالت، دولتها را استوار نمی کند.[۷] قال علی علیه السلام: لکنْ مِن واجِبِ حُقوقِ اللّه  علی عِبادِهِ النَّصیحَةُ بمَبْلَغِ جُهْدِهِم، و التَّعاوُنُ علی إقامَةِ الحقِّ بَینَهُم.

امام علی علیه السلام می فرمایند: از حقوق واجبِ خداوند بر بندگانش این است که با تمام توانشان خیر خواه یکدیگر باشند و برای بر پا داشتن حقّ در میان خویش، همیاری کنند. [۸]

خوش اخلاقی

قال رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم: مَن وَلِیَ شَیئا مِن اُمورِ اُمَّتی فحَسُنَت سَریرَتُهُ لَهُم رَزَقَهُ اللّه  تعالی الهَیبَةَ فی قُلوبِهِم، و مَن بَسَطَ کَفَّهُ لَهُم بِالمَعروفِ رُزِقَ المَحَبَّةَ مِنهُم، و مَن کَفَّ عَن أموالِهِم وَفَّرَ اللّه  عَزَّ و جلَّ مالَهُ، و مَن أخَذَ لِلمَظلومِ مِن الظّالِمِ کانَ مَعی فی الجَنَّةِ مُصاحِبا، و مَن کَثُرَ عَفوُهُ مُدَّ فی عُمرِهِ، و مَن عَمَّ عَدلُهُ نُصِرَ علی عَدُوِّهِ.

پیامبر خدا صلی الله علیه و آله: هر کس عهده دار کاری از امور امّت من شود و نسبت به آنان حسن نیّت به خرج دهد، خداوند متعال هیبت در دل های آنان را روزی او فرماید و هر کس دست احسان خود را به روی آنان بگشاید، محبّت و دوستی ایشان را روزیش گرداند و هر کس از دست درازی به اموال آنان خویشتنداری کند، خداوند عزّ و جلّ دارایی او را زیاد کند و هر کس داد ستمدیده را از ستمگر بستاند، همنشین من در بهشت باشد و هر کس عفو و گذشتش زیاد باشد، عمرش دراز گردد و هر که عدالتش فراگیر باشد، در برابر دشمنش یاری گردد.[۹]

انتخاب افراد شایسه برای کارها

قال الصادق علیه السلام: لَیسَ یُحَبُّ لِلمُلوکِ أن یُفَرِّطوا فی ثَلاثٍ: فی حِفظِ الثُّغورِ، و تَفَقُّدِ المَظالِمِ، و اختِیارِ الصّالِحینَ لأعمالِهِم.

امام صادق علیه السلام: برای حکمرانان پسندیده نیست که در سه کار کوتاهی ورزند: حفظ مرزها، رسیدگی به مظالم و حقوق پایمال شده مردم و انتخاب افراد شایسته برای کارهای خود.[۱۰]

پیامبر خدا صلی الله علیه و آله: هر کس مردی را از میان گروهی به کار گمارد و بین آنها خدا پسندتر از او باشد، به خدا و رسول او و مؤمنان خیانت کرده است.

تقدیم اصول بر فروع

قال علی علیه السلام: یُستدَلُّ علی إدبارِ الدُّوَلِ بأربَعٍ: تَضییعِ الاُصولِ، و التمسُّکِ بالفروعِ. و تَقدیمِ الأراذلِ، و تأخیرِ الأفاضِلِ.

چهار چیز نشانه به سر آمدن دولتهاست: فرو گذاشتن اصول، چسبیدن به فروع، مقدّم داشتن فرومایگان و عقب زدن مردمان با فضیلت و لایق.[۱۱]

دینداری

قال علی علیه السلام: صَیِّرِ الدِّینَ حِصنَ دَولَتِکَ، و الشُّکرَ حِرزَ نِعمَتِکَ، فَکُلُّ دَولَةٍ یَحوطُها الدِّینُ لا تُغلَبُ، و کلُّ نِعمَةٍ یَحرُزُها الشُّکرُ لا تُسلَبُ

امام علی علیه السلام: دین را دژ دولت خود گردان و شکر گزاری را حفاظ نعمت خود؛ زیرا هر دولتی که در حصار دین باشد شکست ناپذیر است و هر نعمتی که در حفاظ شکرگزاری باشد ربوده نشود.[۱۲]

نیکوکاری

قال علی علیه السلام: مَن بَذَلَ مَعرُوفَهُ استَحَقَّ الرئاسَةَ.

امام علی علیه السلام: هرکه نیکی کند، سزاوار ریاست است.[۱۳]

پرهیز از حیف و میل اموال

قال علی علیه السلام: حسُنُ التَّدبیرِ و تَجَنَّبُ التَّبذیرِ من حُسنِ السِّیاسَةِ.

امام علی علیه السلام: حُسن تدبیر و پرهیز از حیف و میل، از حُسن سیاست است.[۱۴]

قال علی علیه السلام: مَن لَم یَحتَمِلْ مَؤونَةَ الناسِ فقد أهَّلَ قُدرتَهُ لانتِقالِها.

امام علی علیه السلام: کسی که بار مؤونه مردم را به دوش نکشد، قدرت خود را سزاوار انتقال [به دیگری ]کرده است.[۱۵]

خردمند بودن

قال علی علیه السلام: أعقَلُ المُلوکِ مَن ساسَ نَفسَهُ لِلرَّعِیَّةِ بما یُسقِطُ عَنهُ حُجَّتَها، و ساسَ الرَّعِیَّةَ بما تُثبِتُ بهِ حُجَّتَهُ علَیها.

امام علی علیه السلام: خردمندترین فرمانروا کسی است که خود را چنان سیاست (تربیت) کند که جایی برای بهانه و اعتراض ملّت بر او باقی نماند و با مردم چنان سیاستی در پیش گیرد که حجّت خود را بر آنان تمام کند.[۱۶]

قال علی علیه السلام:إذا قَلَّتِ المَقدُرَةُ کَثُرَ التَّعلُّلُ بالمَعاذِیرِ.

امام علی علیه السلام: هرگاه قُدرت (توان) کم شود، توسّل به عذر و بهانه ها زیاد شود.[۱۷]

آگاهی

قال رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم: «مَن اِسْتُعْمِلَ عاملاً عن المسلمین و هو یعلم أنَّ فیهم مَنْ هو أوْلی بذلک منه و أعلم بکتاب الله و سنَّةِ نبیّه، فقد خان الله و رسوله و جمیع المسلمین؛

رسول خدا(ص) می فرماید:هر کس، از میان مسلمانان، کارگزار (مدیر) گردد، در حالی که می داند دیگری نسبت به او در این کار، اولی و آگاه تر به کتاب خدا و سنت رسول اوست، به خدا و پیامبر و تمامی مسلمانان خیانت کرده است.»[۱۸]

شایسته ترین

«قال رسول الله(صلی الله علیه و آله): «مَنْ تَقَدّمَ علی المسلمین و هو یری أنَّ فیهم مَنْ هو أفضل منه، فقد خان الله و رسوله و المسلمین؛

کسی که بر مسلمانان کارگزار گردد، در حالی که می بیند در میان آنان کسی شایسته تر از او وجود دارد، به خدا و پیامبر و مسلمانان خیانت کرده است.»[۱۹]

قال علی علیه السلام:«لا یحمل هذا العَلَم إلّا أهل البصر و الصبر و العلم بمواضعِ الحق، فامضوا لما تُؤمرون به وقفوا عند ما تنهون عنه؛

این پرچم (زمامداری و مدیریت جامعه) را جز افراد آگاه و با استقامت و عالم به جایگاه حق، به دوش نمی کشند.[۲۰]

ایمان درهدف

مولای متقیان، در مقام تبیین ویژگیهای مالک اشتر، به عنوان یک مدیر نمونه، ایمان و اعتقاد راسخ او به عقیده و خسته نشدن از دفاع از آن را، از جمله آنها برشمرده می فرماید:

«فإنَّه سیف من سیوف الله لا کلیلُ الظُبَّةِ و لا نابیِ الضریبة؛ فإنْ أمرکم أنْ تنفروا فانْفِروا و إنْ أمَرَکم أنْ تُقیموا فأقیموا، فإنَّهُ لایُقْدِمُ و لایُحْجم و لایؤخِّر و لایقدِّم إلّا عن أمری؛

او، شمشیری از شمشیرهای خداست که نه تیزیِ آن کند می شود و نه ضربت آن بی اثر است. اگر شما را فرمان کوچ کردن داد، کوچ کنید و اگر گفت بایستید، بایستید که او در پیشروی و عقب نشینی و حمله، بدون فرمان من اقدام نمی کند.»[۲۱]

احترام به نظر کاشناسان واهل خبره

قال علی علیه السلام: « لَا تَسْتَبِدَّ بِرَأْیِکَ فَمَنِ اسْتَبَدَّ بِرَأْیِهِ هَلَک »

خودرأی مباش، زیرا، هر کس مستبد در رأی باشد، نابود می شود.»[۲۲]

سعه صدر

امیر مؤمنان علی(ع) سعه صدر را یکی دیگر از معیار ملاکهای گزینش کارگزاران دانسته و در مواردی بر آن تأکید کرده، از جمله در یکی از کلمات قصار و پندآموز می فرماید:

 «آلةُ الریاسة سعة الصدر؛

بردباری و تحمل سختی ها، ابزار ریاست است.».[۲۳]

شجاعت

از جمله معیارهای گزینش فرماندهان شجاعت و نترس بودن است که حضرت علی علیه السلام: خطاب به مالک اشتر می فرماید:

« فَوَلِّ مِنْ جُنُودِکَ. ..أَهْلِ النَّجْدَةِ وَ الشَّجَاعَةِ»برای فرماندهی سپاه. .. افرادی را از خاندان پارسا و دارای سوابق نیکو و دلاور و سلحشور انتخاب کن!»[۲۴]

فروتنی

حضرت علی(علیه السلام) نیز از جمله ملاکها و معیارهای لازم در انتخاب افراد جهت مسؤولیت، فروتنی را برشمرده و در مواردی به آن اشاره کرده است. وی، خطاب به مالک اشتر می فرماید:

 «اخْفِضْ لِلرَّعِیَّةِ جَنَاحَکَ وَ ابْسُطْ لَهُمْ وَجْهَکَ وَ أَلِنْ لَهُمْ جَانِبَکَ وَ آسِ بَیْنَهُمْ فِی اللَّحْظَةِ وَ النَّظْرَةِ وَ الْإِشَارَةِ وَ التَّحِیَّةِ حَتَّی لَا یَطْمَعَ الْعُظَمَاءُ فِی حَیْفِکَ وَ لَا یَیْأَسَ الضُّعَفَاءُ مِنْ عَدْلِکَ وَ السَّلَامُ».

پر و بالت را برابر رعیت بگستران و با مردم گشاده روی و فروتن باش و در نگاه و اشاره چشم، در سلام کردن و اشاره کردن، با همگان، یکسان باش، تا زورمندان در ستم تو طمع نکنند و ناتوانان از عدالت تو مأیوس نگردند.»[۲۵]

توانایی

حضرت علی علیه السلام: خطاب به مالک اشتر برای تعیین و گزینش مسؤولان و کارگزاران می فرماید: «َو اجْعَلْ لِرَأْسِ کُلِّ أَمْرٍ مِنْ أُمُورِکَ رَأْساً مِنْهُمْ لَا یَقْهَرُهُ کَبِیرُهَا وَ لَا یَتَشَتَّتُ عَلَیْهِ کَثِیرُهَا ».

ای مالک! برای هر یک از کارهای اجتماعی و سیاسی و اقتصادی خود، مدیر و رییسی را تعیین کن، مدیری که دارای دو ویژگی باشد: بزرگی و عظمت کار، او را ناتوان و مغلوب نسازد و زیادی و تراکم کار، رنجورش نکند.»[۲۶]

پی نوشت ها

[۱] (محمد بن یعقوب کلینی،الکافی،ج۵ص۲۹۹).

[۲] (محمد باقر مجلسی،بحار الانوار،ج۷۴،ص۴۰۷).

[۳] (آمدی، غرر الحکم،۳۶۵۰).

[۴] (آمدی، غرر الحکم،ص۱۰۱۶۳).

[۵] (میرزا حسین نوری،مستدرک الوسائل،ج۱۱،ص ۴۸).

[۶] (میرزای نوری،مستدرک الوسائل،ج۱۲،ص۴۲۹).

[۷] (غرر ودرر آمدی،۹۵۷۴).

[۸] (نهج البلاغه،خطبه ۲۱۶).

[۹] (محمد باقر مجلسی،بحار الانوار،ج۷۲،ص ۳۵۹).

[۱۰] (محمد باقر مجلسی،بحار الانوار،ج۷۵،ص ۲۳۳).

[۱۱] (غرر ودرر آمدی،۱۰۹۶۵).

[۱۲] (غرر ودرر آمدی،۵۸۳۱).

[۱۳] (میرزای نوری،مستدرک الوسائل،ج۱۲،ص۳۴۷).

[۱۴] (غرر ودرر آمدی،۴۸۲۱).

[۱۵] (غرر ودرر آمدی،۸۲۸۹).

[۱۶] (غرر ودرر آمدی،۳۳۵۰).

[۱۷] (غرر ودرر آمدی، ۴۰۳۸ ).

[۱۸] (علامه امینی،الغدیر،ج۸،ص۲۹۱).

[۱۹] (علامه امینی،الغدیر،ج۸،ص۲۹۱).

[۲۰] .(نهج البلاغه،خطبه ۱۷۳).

[۲۱] (نهج البلاغه،نامه۳۸).

[۲۲] (شیخ طوسی،امالی،ص۷۳۱).

[۲۳] (نهج البلاغه،حکمت ۱۷۶).

[۲۴] (نهج البلاغه،نامه ۵۳).

[۲۵] (نهج البلاغه،نامه ۵۳).

[۲۶] (نهج البلاغه،نامه ۵۳).

منبع: پایگاه اطلاع رسانی حوزه